در قرون گذشته توسل به زور در روابط و مناسبات دولت‌ها امری طبیعی و رایج بود و به نوعی به رسمیت شناخته شده بود. وقوع دو جنگ جهانی اول و دوم و عواقب و نتایج ویرانگر آن‌ها باعث شد قاعده منع توسل به زور در حقوق و روابط بین‌الملل مطرح شده و به عنوان یک اصل مسلم علاوه بر معاهدات بین دولت‌ها در اسناد بین‌المللی و از جمله در ملل متحد نیز مطرح و تثبیت گردد.
نتیجه طبیعی این اصل، ضرورت حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین دولت‌ها می‌باشد. طبق نظریه اکثریت علمای حقوق بین‌الملل، اصل حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین‌المللی تعهدی مثبت در جهت حل‌وفصل درگیری‌های بین‌المللی است. بر اساس این نظریه کشورها مکلف هستند از طرق مسالمت آمیز، فعالانه در جهت حل مناقشات بین‌المللی بکوشند.
اختلافات بین‌المللی ممکن است به صورت اختلافات حقوقی و یا اختلافات سیاسی باشند. اختلافات حقوقی عبارت‌اند از: اختلافاتی که در مورد وجود یک حق و یا حدود و تأثیر و احترام و رعایت آن بین دولت‌ها بروز می‌کند. این اختلافات به وسیله قواعد حقوقی و با رجوع به قواعد پذیرفته شده حقوق بین‌الملل میسر است. از همین رو حل و فصل اختلافات حقوقی غالباً به داوری و یا دادگستری بین‌المللی ارجاع می‌شود. اختلافات در صورتی سیاسی است که ناشی از تعارض منافع دول و یا تغییر قواعد حقوقی موجود باشد؛ به عبارت دیگر وقتی اختلافی بین دو دولت ایجاد می‌شود اگر ادعای آن‌ها مبتنی بر قواعد حقوقی باشد جنبه حقوقی دارد و اگر دعاوی طرفین و یا لااقل یکی از آن‌ها منطبق بر موازین حقوقی نباشد، جزء اختلافات سیاسی است.
موضوع اصلی کتاب حاضر نقش سازمان‌های بین‌الملل در حل مناقشات بین دولت‌ها است که فهرست آن به شرح زیر است:
اهمیت و کار کرد نهادهای غیردولتی
تعريف و ماهیت سازمان‌های غیردولتی
شخصیت حقوقی سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی
شیوه‌های عملکردی سازمان‌های غیردولتی و نقش آن‌ها
نقاط قوت و ضعف، محدودیت‌ها و مشکلات
جایگاه سازمان‌های غیردولتی در سازمان ملل متحد
اهمیت، ماهیت و ابعاد حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین‌المللی
شیوه‌های حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات
نقش کلی سازمان‌ها در حل و فصل اختلافات
اختلافات ناشی از تفسیر سند مؤسس با نظامنامه
اختلافات بین دولت‌های عضو نزد سازمان‌های بین‌المللی
نقش سازمان ملل متحد در حل و فصل اختلافات بین‌المللی
مجمع عمومی
دبیر کل
سازمان‌های منطقه‌ای
سازمان‌های اقتصادی
سازمان تجارت جهانی در اختلافات تجاری بین‌المللی
نقش و مشارکت سازمان‌ها غیردولتی در ارکان سازمان ملل
جایگاه و نقش سازمان‌های غیردولتی در شورای اقتصادی و اجتماعی
مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مجمع عمومی
نقش سازمان‌های غیردولتی در شورای اقتصادی و اجتماعی
مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مجمع عمومی
نقش سازمان‌های غیردولتی در شورای امنیت
جایگاه و مشارکت سازمان‌های غیردولتی در دبیرخانه
نقش سازمان‌های غیردولتی در شکل گیری قواعد بین‌المللی
مشارکت مستقیم سازمان‌های غیردولتی در شکل گیری قواعد بین‌المللی
مشارکت غیرمستقیم سازمان‌های غیردولتی
نقش و مشارکت سازمان‌های غیردولتی در اجرای قواعد بین‌المللی
مشارکت غیرمستقیم
حوزه‌های تحت نظارت سازمان‌های غیردولتی
مشارکت مستقیم
مشارکت سازمان‌های غیردولتی در اجرای مقررات مربوط به رسیدگی قضایی بین‌المللی
مشارکت در مقام یار دادگاه
گستره نقش یار دادگاه ارائه اطلاعات
مصادیق مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مقام یار دادگاه
مشارکت در دیوان بین‌المللی دادگستری
موضع دیوان بین‌المللی دادگستری نسبت به مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مقام یار دادگاه
مشارکت در محاکم بین‌المللی کیفری
مشارکت در سایر محاکم
مشارکت در محاکم منطقه‌ای حقوق بشری
مشارکت در رکن حل‌وفصل اختلافات در سازمان تجارت جهانی
ارجاع: سبحانی‌فر، محمد (1399) نقش سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در حل و فصل اختلافات میان دولت‌ها، ناشر: شیل
