زنان و موًسسات خیریه رفاهی– بهداشتی ایران از مشروطه تا پایان حکومت پهلوی دوم
Women and welfare institutions – Health, The constitutional period until the end of the second Pahlavi regime
ایجاد و گسترش موًسسه های خیریه نوین در دوره مشروطه پایهگذاری شد. از همین دوران، شمار زیادی از زنان با برپایی انجمنها و جمعیتهای مخصوص بانوان، موجودیت خود را اعلام کردند. این انجمنها با صبغه سیاسی و درعینحال فعالیتی مخفیانه، در دوران رضاشاه و هم سو با شعارهای دولت مدرن پهلوی اول عرصه تازهای یافتند که فعالیت زنان در موًسسات و انجمنهای اجتماعی و فرهنگی را میسر مینمود. با تحول این تشکلها و جمعیتهای زنانه و در راًس آن کانونهای خیریه رفاهی و بهداشتی، زنان با حمایت و پشتیبانی حکومت، فرصت و موقعیت ارائۀ خدمات در بخشهای رفاهی و بهداشتی را به دست آوردند. در دوران پهلوی دوم باوجود تحوّلات سیاسی متاًثر از استعفای رضاشاه، جنگ جهانی دوم و اشغال ایران و بهرغم دوری روشنفکران و نخبگان فرهنگی از رژیم و همکاری نکردن با سازمانها و نهادهای خیریه رفاهی - بهداشتی، بسیاری از زنان با شور و اشتیاق به فعالیت خود در این حوزه ادامه دادند. این مقاله بر آن است به این سوًالات پاسخ دهد: حضور زنان در مؤسسات خیریه رفاهی – بهداشتی، از مشروطه تا پایان حکومت پهلوی دوم چه فراز و نشیبهایی داشته است؟ عوامل تشویقی یا موانع بر سر راه زنان فعال در این حوزه چه بوده و میزان کارآمدی زنان در عرصۀ فعالیتهای خیریه رفاهی – بهداشتی تا چه میزان قابل ارزیابی است؟ روش پژوهش مورداستفاده نیز منابع کتابخانهای و آرشیوی، با روش تحقیقات کیفی و شیوه توصیفی– تحلیلی است. ایجاد و گسترش موًسسه های خیریه نوین در دوره مشروطه پایهگذاری شد. از همین دوران، شمار زیادی از زنان با برپایی انجمنها و جمعیتهای مخصوص بانوان، موجودیت خود را اعلام کردند. این انجمنها با صبغه سیاسی و درعینحال فعالیتی مخفیانه، در دوران رضاشاه و هم سو با شعارهای دولت مدرن پهلوی اول عرصه تازهای یافتند که فعالیت زنان در موًسسات و انجمنهای اجتماعی و فرهنگی را میسر مینمود. با تحول این تشکلها و جمعیتهای زنانه و در راًس آن کانونهای خیریه رفاهی و بهداشتی، زنان با حمایت و پشتیبانی حکومت، فرصت و موقعیت ارائۀ خدمات در بخشهای رفاهی و بهداشتی را به دست آوردند. کلیدواژه: زنان، مؤسسات خیریه، رفاهی – بهداشتی، مشروطه، پهلوی اول، پهلوی دوم ارجاع: ملک زاده، الهام (1396) زنان و موًسسات خیریه رفاهی– بهداشتی ایران از مشروطه تا پایان حکومت پهلوی دوم، مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام، 11(21): 256-233