جامعه مدنی از تأسیسات مهم و اساسی در سده‌های اخیر بوده است و به عنوان حوزه عمومی جامعه و حائل میان فرد و دولت به ایفای نقش می‌پردازد و بر عملکرد دولت نظارت می‌نماید و با افشای سوءاستفاده از قدرت سیاسی توسط حکومت می‌تواند از مشروعیت رژیم بکاهد. با توجه به ورود این مفهوم در دهه‌های اخیر در ایران، مسائل و سؤالات مختلفی مطرح می‌شود از جمله مسائل مربوطه، در مورد جایگاه نهادهای مدنی در نظام حقوقی ایران (چه نهادهای مدنی پیش بینی شده و چه نهادهای مدنی پیش بینی نشده) و همچنین رابطه دولت و نهادهای مدنی در نظام حقوقی ایران از حیث، نحوه تشکیل و نحوه نظارت بر آن‌ها می‌باشد نویسنده در این کتاب، در پی طرح و تبیین این مسائل است.
جامعه مدنی شبکه گسترش یافته از نهادها است که بین فرد و حکومت قرار دارند و در عین حال که مطالبات و خواسته‌های فرد را به قدرت منتقل می‌کنند، فرد را در برابر کنترل سیاسی مطلق حفظ کرده، رابطه گروه‌های مردمی و نهاد قدرت را سازمان می‌بخشد. در غرب این نهادها و گروه‌ها به صورت Assoconal هستند؛ یعنی نهادها و مؤسسانی هستند که به صورت رسمی ثبت شده‌اند و دارای خصوصیاتی چون شفافیت، سازماندهی، اعضای مشخص، اهداف و خط مشی معین و غیره می‌باشند.
در بحث نظری مربوط به دیدگاه‌های مختلف راجع به دولت، کتب و مقالات زیادی توسط صاحب‌نظران در داخل و خارج به رشته تحریر در آمده است و همچنین در مورد جامعه مدنی و نهادهای مدنی آثار ارزشمندی از اندیشمندان غربی همچون "ارسطو"، "افلاطون", "هابز" و "لاک"، "هگل" و .... موجود است که جزء منابع اصلی و عمده در این زمینه می‌باشند. در این میان کتب و مقالاتی که به رابطه میان دولت و نهادهای مدنی بپردازند کمتر موجود است. این کتاب، تلاشی است برای بیان و مطرح کردن این موضوع و در نظر دارد به دور از غرض ورزی و افراط و به‌صورت حقوقی به آن بپردازد.
موضوع اصلی کتاب حاضر بررسی رابطه نهاد های مدنی و دولت از منظر حقوقی است که فهرست آن به شرح زیر است:
گفتار اول: تعریف دولت
گفتار دوم: مفهوم دولت
گفتار سوم: عناصر تشکیل دهنده دولت
گفتار چهارم: رابطه دولت با حقوق، اخلاق و مذهب
بند دوم: رابطه دولت و حقوق
گفتار پنجم: دیدگاه‌های مختلف راجع به دولت
بخش دوم: مخالفان وجود دولت
گفتار ششم: سیر تحول دولت
بند اول: دولت
بند دوم: ویژگی‌های دولت مدرن
بند سوم: دولت در ایران
گفتار دوم: ویژگی‌های جامعه مدنی
گفتار سوم: تكوين فلسفی و جامعه شناختی جامعه مدنی
گفتار چهارم: تکوین جامعه مدنی در نظام جمهوری اسلامی ایران
بند اول: دستاوردهای دموکراسی صوری
بند دوم: دستاوردهای شبه دموکراسی
مقدمه
اسلاميت
جمهوريت
گفتار اول: شوراها
بنده اول: نقش شوراها
بند دوم: جایگاه شوراها در قانون اساسی
بند سوم: جایگاه شوراها در قوانین عادی و مصوبات دولت
بند چهارم: نحوه تشکیل شوراها در قانون شوراهای اسلامی کشور مصوب 1/3/1375
بند پنجم: نظارت بر عملکرد شوراها
گفتار دوم: احزاب
بند سوم: جایگاه احزاب در قوانین عادی و مصوبات دولت
بند چهارم: نحوه تشکیل احزاب در قانون احزاب
بند پنجم: نظارت بر عملکرد احزاب
وظایف قانونی کمیسیون ماده ۱۰
گفتار سوم: مطبوعات
بند اول: نقش مطبوعات
بند دوم: جایگاه مطبوعات در قانون اساسی
بند سوم: جایگاه مطبوعات در قوانین عادی و مصوبات دولت
بند چهارم: نحوه تشکیل مطبوعات در قانون مطبوعات
بند پنجم: نظارت بر عملکرد مطبوعات
گفتار چهارم: سازمان‌های غیردولتی (NGOs)
بند دوم: جایگاه سازمان‌های غیردولتی در قانون اساسی
بند سوم: جایگاه سازمان‌های غیردولتی در قوانین عادی و مصوبات دولت
بند چهارم: نحوه تشکیل سازمان‌های غیردولتی در قوانین عادی ایران
بند پنجم: نظارت بر سازمان‌های غیردولتی
ارجاع: صادقی هدایت، سمیه (1395)رابطه دولت و نهادهای مدنی در نظام حقوقی ایران، ناشر: شاپرک سرخ.
